تعریف سهم یا سهام در شرکت تعاونی
در شرکت تعاونی سرمایه به سهام تقسیط می شود. تعریف کلی سهم : در تعاونی سهم واحدی است از سرمایه شرکت است که نوع و مبلغ آن را اساسنامه شرکت تعیین و ثبت می شود.
سهم معرف قسمتی از سرمایه شرکت تعاونی است. جمع مبالغ سهام هر صاحب سهم ، مقدار مبلغی است که وی در شرکت سرمایه گذاری کرده است.
سهام شرکت تعاونی متساوی القیمه اند ؛ یعنی مبلغ سهام – مبلغی که در روی سهم قید می شود – با یکدیگر مساوی است. چنین مبلغی را مبلغ اسمی یا مبلغ رسمی می نامند. سهام شرکت تعاونی قابل تجزیه نیست ؛ یعنی به قطعه یا پاره سهم تقسیم نمی شود.
سهم شرکت تعاونی مبین میزان حق رای اعضا در مجامع عمومی نیست ، زیرا در شرکت های تعاونی هر عضو بدون در نظر گرفتن میزان سهام ، فقط دارای یک رای است ، ولی چون نمونه اساسنامه شرکت تعاونی متذکر شده است که باقیمانده سود خالص سالانه شرکت تعاونی را ( پس از کسر و برداشت ذخایر ، حق تعاون و آموزش و پاداش ها ) می توان بین اعضا ، در تعاونی های تولیدی به نسبت سهام و در تعاونی های توزیع ۵۰ درصد به نسبت سهام و مابقی به نسبت معاملات اعضا با تعاونی تقسیم کرد ، باید گفت که در شرکت های تعاونی ، سهم مبین میزان منافع اعضا در شرکت است ، زیرا آن گونه که ذکر شد ، تعداد سهام اعضا در منتفع شدن آن ها از سود شرکت موثر است .
تعداد سهام اعضا برابر است ، ولی مجمع عمومی عادی شرکت می تواند تصویب کند که اعضا دارای سهام نابرابر باشند ؛ در این صورت ، حداکثر میزان سهام هر عضو نباید از ۱۵ درصد سرمایه شرکت تعاونی تجاوز کند.
هر یک از اعضا باید مبلغی ( حداقل معادل یک سوم مبلغ هر سهم ) را که اساسنامه شرکت تعیین کرده است ، در موقع خرید سهم پرداخت کند و بقیه مبلغ بر عهده او خواهد بود و وی مکلف است آن را ظرف مدت مقرر در اساسنامه و به ترتیبی که مجمع عمومی عادی تعیین می کند ، به شرکت بپردازد. مبلغی را که هر عضو باید به شرح فوق در موقع خرید هر سهم بپردازد مبلغ لازم التادیه می نامند.
نوع سهام شرکت تعاونی
سهم شرکت تعاونی ” با نام ” است. با نام بودن سهم روی ورقه آن قید می شود. سهم با نام به شخص معینی تعلق دارد و اسم و مشخصات دارنده آن در دفتر ثبت سهام که در نزد شرکت موجود است ، درج می شود ؛ همچنین ممکن است اسم صاحب اولیه سهم با نام ، روی آن قید گردد. علت با نام بودن سهام در شرکت های تعاونی این است که شرکت تعاونی حائزین شرایط خاصی را به عضویت قبول می کند و بدون داشتن این شرایط کسی نمی تواند به عضویت آن درآید و یا در عضویت آن باقی بماند.
به همین دلیل در هر شرکت تعاونی باید اعضا ، یعنی دارندگان سهام ، معلوم و مشخص باشند. انتقال سهم با نام باید در دفتر سهام شرکت ، ثبت و اسم و مشخصات دارنده جدید در آن نوشته شود و به امضای ناقل سهم و منتقل الیه یا وکیل یا نماینده قانونی آن ها برسد. انتقال سهام با موافقت هیئت مدیره شرکت تعاونی و فقط به اعضا و داوطلبان عضویت واجد شرایط همان شرکت امکان دارد. برای اطلاع بیشتر قابل ذکر است که طبق قانون تجارت سهم دارای انواع مختلف با نام و بی نام بوده ، ممکن است به صورت ممتاز باشد. سهم با نام همان است که فوقاَ بیان شد ، سهم بی نام سهمی است که برخلاف سهم با نام ، لازم نیست دارنده آن شخص معینی بوده و مشخصات او برای شرکت معلوم باشد. سهم بی نام به صورت ” سند در وجه حامل ” تنظیم می شود و دارنده آن مالک شناخته می شود ، مگر آنکه خلاف آن ثابت گردد. سهم بی نام برخلاف سهم با نام ، به سهولت قابل واگذاری است ؛ زیرا نقل و انتقال آن با قبض و اقباض عملی می شود. این دو نوع سهم را سهام عادی می نامند. هر گاه برای بعضی از سهام مزایایی قائل شوند ( مثلاَ سود آن را بیشتر از سود سهام عادی تعیین کنند ) ، این گونه سهام ، سهام ممتاز نامیده می شود. سهام ممتاز سهام استثنایی است ؛ در شرکت های سهامی در مواردی که شرکت نیاز به سرمایه یا افراد بصیر دارد و از طریق متعارف جلب آن ها میسر نیست ، سهام ممتاز ایجاد می کنند و آن را به موارد مطلوب اختصاص می دهند. لازم به یادآوری است که سهام شرکت های تعاونی تماماَ با نام است و سهام بی نام چون با طبع شرکت تعاونی ناسازگار است ، در این شرکت ها وجود ندارد ، ولی می توان گفت که شرکت تعاونی می تواند دارای ” سهام ممتاز ” باشد.
تعریف سهم
سرمایه شرکت تعاونی به سهام تقسیم می شود. در تعریف سهم می توان گفت : سهم واحدی است از سرمایه شرکت تعاونی که نوع و مبلغ آن را اساسنامه شرکت تعیین می کند.
سهم معرف قسمتی از سرمایه شرکت تعاونی است. جمع مبالغ سهام هر صاحب سهم ، مقدار مبلغی است که وی در شرکت سرمایه گذاری کرده است.
سهام شرکت تعاونی متساوی القیمه اند ؛ یعنی مبلغ سهام – مبلغی که در روی سهم قید می شود – با یکدیگر مساوی است. چنین مبلغی را مبلغ اسمی یا مبلغ رسمی می نامند. سهام شرکت تعاونی قابل تجزیه نیست ؛ یعنی به قطعه یا پاره سهم تقسیم نمی شود.
سهم شرکت تعاونی مبین میزان حق رای اعضا در مجامع عمومی نیست ، زیرا در شرکت های تعاونی هر عضو بدون در نظر گرفتن میزان سهام ، فقط دارای یک رای است ، ولی چون نمونه اساسنامه شرکت تعاونی متذکر شده است که باقیمانده سود خالص سالانه شرکت تعاونی را ( پس از کسر و برداشت ذخایر ، حق تعاون و آموزش و پاداش ها ) می توان بین اعضا ، در تعاونی های تولیدی به نسبت سهام و در تعاونی های توزیع ۵۰ درصد به نسبت سهام و مابقی به نسبت معاملات اعضا با تعاونی تقسیم کرد ، باید گفت که در شرکت های تعاونی ، سهم مبین میزان منافع اعضا در شرکت است ، زیرا آن گونه که ذکر شد ، تعداد سهام اعضا در منتفع شدن آن ها از سود شرکت موثر است .
تعداد سهام اعضا برابر است ، ولی مجمع عمومی عادی شرکت می تواند تصویب کند که اعضا دارای سهام نابرابر باشند ؛ در این صورت ، حداکثر میزان سهام هر عضو نباید از ۱۵ درصد سرمایه شرکت تعاونی تجاوز کند.
هر یک از اعضا باید مبلغی ( حداقل معادل یک سوم مبلغ هر سهم ) را که اساسنامه شرکت تعیین کرده است ، در موقع خرید سهم پرداخت کند و بقیه مبلغ بر عهده او خواهد بود و وی مکلف است آن را ظرف مدت مقرر در اساسنامه و به ترتیبی که مجمع عمومی عادی تعیین می کند ، به شرکت بپردازد. مبلغی را که هر عضو باید به شرح فوق در موقع خرید هر سهم بپردازد مبلغ لازم التادیه می نامند.
نوع سهام شرکت تعاونی
سهم شرکت تعاونی ” با نام ” است. با نام بودن سهم روی ورقه آن قید می شود. سهم با نام به شخص معینی تعلق دارد و اسم و مشخصات دارنده آن در دفتر ثبت سهام که در نزد شرکت موجود است ، درج می شود ؛ همچنین ممکن است اسم صاحب اولیه سهم با نام ، روی آن قید گردد. علت با نام بودن سهام در شرکت های تعاونی این است که شرکت تعاونی حائزین شرایط خاصی را به عضویت قبول می کند و بدون داشتن این شرایط کسی نمی تواند به عضویت آن درآید و یا در عضویت آن باقی بماند.
به همین دلیل در هر شرکت تعاونی باید اعضا ، یعنی دارندگان سهام ، معلوم و مشخص باشند. انتقال سهم با نام باید در دفتر سهام شرکت ، ثبت و اسم و مشخصات دارنده جدید در آن نوشته شود و به امضای ناقل سهم و منتقل الیه یا وکیل یا نماینده قانونی آن ها برسد. انتقال سهام با موافقت هیئت مدیره شرکت تعاونی و فقط به اعضا و داوطلبان عضویت واجد شرایط همان شرکت امکان دارد. برای اطلاع بیشتر قابل ذکر است که طبق قانون تجارت سهم دارای انواع مختلف با نام و بی نام بوده ، ممکن است به صورت ممتاز باشد. سهم با نام همان است که فوقاَ بیان شد ، سهم بی نام سهمی است که برخلاف سهم با نام ، لازم نیست دارنده آن شخص معینی بوده و مشخصات او برای شرکت معلوم باشد. سهم بی نام به صورت ” سند در وجه حامل ” تنظیم می شود و دارنده آن مالک شناخته می شود ، مگر آنکه خلاف آن ثابت گردد. سهم بی نام برخلاف سهم با نام ، به سهولت قابل واگذاری است ؛ زیرا نقل و انتقال آن با قبض و اقباض عملی می شود. این دو نوع سهم را سهام عادی می نامند. هر گاه برای بعضی از سهام مزایایی قائل شوند ( مثلاَ سود آن را بیشتر از سود سهام عادی تعیین کنند ) ، این گونه سهام ، سهام ممتاز نامیده می شود. سهام ممتاز سهام استثنایی است ؛ در شرکت های سهامی در مواردی که شرکت نیاز به سرمایه یا افراد بصیر دارد و از طریق متعارف جلب آن ها میسر نیست ، سهام ممتاز ایجاد می کنند و آن را به موارد مطلوب اختصاص می دهند. لازم به یادآوری است که سهام شرکت های تعاونی تماماَ با نام است و سهام بی نام چون با طبع شرکت تعاونی ناسازگار است ، در این شرکت ها وجود ندارد ، ولی می توان گفت که شرکت تعاونی می تواند دارای ” سهام ممتاز ” باشد.
ورقه سهم
برای هر سهم یک ورقه سهم صادر می شود. ممکن است برای دو یا چند سهم ، یک ورقه سهم صادر شود. اوراق سهام باید متحدالشکل ، چاپی و دارای شماره ترتیب باشد و با نام بودن سهم در آن قید شود. هر ورقه سهم باید به امضای لااقل دو نفر از مدیران شرکت تعاونی ( معمولاَ مدیر عامل و یکی از اعضای هیئت مدیره ) برسد.
مندرجات ورقه سهم
ورقه سهم باید حاوی نکات ذیل باشد :
۱٫ نام و نوع شرکت تعاونی ؛
۲٫ شماره ثبت شرکت تعاونی ؛
۳٫ مبلغ سهم و مبلغ لازم التادیه پرداخت شده آن ؛
۴٫ بانام بودن سهم ؛
۵٫ تاریخ صدور سهم و شماره آن ؛
۶٫ تعداد سهامی که هر ورقه نماینده آن است ( اگر برای دو یا چند سهم یک ورقه صادر شود ) ؛
۷٫ نام و نام خانوادگی و امضای لااقل دو نفر از مدیران شرکت ؛
۸٫ مهر شرکت تعاونی
شرکت تعاونی باید ظرف مدت یک سال از تاریخ ثبت شرکت یا افزایش سرمایه ، حسب مورد برای هر یک از اعضا به میزان سهام آن ها ورقه سهم صادر کند و به آنان تحویل دهد.
گواهینامه موقت سهم
تا زمانی که اوراق سهام صادر نشده است ، شرکت تعاونی باید به اعضای خود گواهینامه موقت سهم بدهد ، این گواهینامه باید معرف تعداد ، با نام بودن سهم ، مبلغ اسمی سهم و مبلغ پرداخت شده آن باشد. فی الواقع گواهینامه موقت سهم حاکی از این است که شرکت تعاونی پرداخت لازم التادیه و مبلغ تعهد شده صاحب سهم را تایید می کند. گواهینامه موقت سهم ، در حکم سهم است و باید کلیه نکاتی که در ورقه سهم قید می شود در آن وجود داشته و دارای شماره و تاریخ صدور ، امضا و مهر شرکت باشد. در موقع تسلیم ورقه سهم ، گواهینامه موقت سهم مسترد و ابطال می شود.